Velayet Nedir?
Velayet Nedir?
Velayet, çocuğun bakım, eğitim, sağlık ve genel refahını sağlama yetkisi ve sorumluluğudur. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik birliği süresince velayet anne ve babaya ortak olarak aittir. Ancak, boşanma durumunda çocuğun velayeti mahkeme kararıyla anneye veya babaya verilir.
Boşanmada Velayet Nasıl Belirlenir?
Boşanma davasında velayetin kime verileceği konusunda mahkeme, çocuğun üstün yararını göz önünde bulundurur. Karar verilirken şu faktörler değerlendirilir:
- Çocuğun yaşı ve gelişim düzeyi
- Anne ve babanın çocukla olan ilişkisi
- Anne ve babanın maddi ve manevi olanakları
- Çocuğun eğitim, sağlık ve psikolojik durumu
- Çocuğun görüşü (özellikle 8 yaş ve üzeri çocuklar için)
Velayet Türleri
Velayet, genellikle aşağıdaki şekillerde düzenlenir:
- Tam Velayet: Çocuğun bakım ve sorumluluğunun tamamen bir ebeveynde olması.
- Paylaşımlı (Ortak) Velayet: Boşanmadan sonra çocuğun her iki ebeveynin de velayeti altında olması (Türk hukuku bu türü sınırlı şekilde uygulamaktadır).
- Geçici Velayet: Boşanma sürecinde mahkeme kararıyla geçici olarak bir ebeveyne verilen velayet hakkı.
Velayet Davalarında Mahkemenin Dikkat Ettiği Hususlar
Mahkeme, velayet kararını verirken şu hususları göz önünde bulundurur:
- Çocuğun fiziksel, duygusal ve sosyal gelişimine katkı sağlayan ebeveyn kimdir?
- Anne ve babanın çocuk bakımına yönelik ilgisi ve yeterliliği nasıldır?
- Ebeveynlerden birinin çocuğa zarar verebilecek bir yaşam tarzı ya da bağımlılığı var mı?
- Çocuğun eğitimi ve sağlık hizmetlerine erişimi hangi ebeveynle daha iyi sağlanır?
Velayetin Değiştirilmesi
Velayet kararı kesin olmakla birlikte, değiştirilebilir. Eğer velayeti alan ebeveyn çocuğun sağlığını, eğitimini ya da psikolojik gelişimini ihmal ederse, diğer ebeveyn velayetin değiştirilmesi için dava açabilir. Ayrıca, ebeveynlerden birinin vefat etmesi durumunda velayet, sağ kalan ebeveyne geçebilir.
Velayet Alan Ebeveynin Hak ve Sorumlulukları
Velayeti alan ebeveynin bazı temel hak ve yükümlülükleri şunlardır:
- Çocuğun eğitimini ve gelişimini sağlamak
- Çocuğun sağlık hizmetlerinden yararlanmasını sağlamak
- Çocuğun psikolojik ve sosyal gelişimine destek olmak
- Çocuğun malvarlığını yönetmek
- Çocuğun güvenliğini sağlamak
Velayet Hakkı Olmayan Ebeveynin Durumu
Velayet kendisine verilmeyen ebeveyn, çocuğuyla belirlenen süreler içinde kişisel ilişki kurma hakkına sahiptir. Ayrıca, çocuğun bakımına mali katkı sağlamak için nafaka ödemekle yükümlüdür.
Velayet, çocuğun üstün yararını koruyacak şekilde düzenlenmelidir. Mahkeme, çocuğun fiziksel, psikolojik ve sosyal gelişimini göz önünde bulundurarak karar verir. Boşanma sürecinde ebeveynlerin çocuklarını olumsuz etkilerden korumak için iş birliği içinde hareket etmeleri büyük önem taşır.
