İzale-i Şüyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası Nedir?
İzale-i Şüyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası Nedir?
İzale-i şüyu davası, bir taşınır veya taşınmaz mal üzerindeki ortak mülkiyetin sona erdirilmesi amacıyla açılan bir dava türüdür. Paylı mülkiyete veya elbirliği mülkiyetine tabi olan bir mal üzerindeki ortaklığın, paydaşlar arasında anlaşmazlığa sebebiyet vermesi veya kullanımına engel oluşturması durumunda bu dava yoluyla uyuşmazlığın çözümü sağlanmaktadır. Uygulamada çok sık görülen bir dava türü olup, daha çok taşınmazlardaki ortaklığın giderilmesi için başvurulan bir dava türü olup Türk Medeni Kanunu 698. maddesi ve devamındaki düzenlemelerle hüküm altına alınmıştır. Ortaklığın giderilmesi davası, miras yoluyla edinmede sıkça karşımıza çıkmaktadır. Mirasın açılması ile mirasçılar derhal ve kanun gereği miras ortaklığının üyesi olmak suretiyle mirasçılık sıfatı ve miras hakkı kazanmaktadır. Miras ortaklığı, mirasın paylaştırılmasının sona erdiği ana kadar devam etmektedir.
Davanın Tarafları ve Açılma Şartları
İzale-i şüyu davasını, ortak mülkiyet hakkına sahip olan herhangi bir paydaş açabilir. Bu davanın açılabilmesi için tüm paydaşların rızasının bulunması zorunlu değildir; tek bir paydaşın başvurusu yeterlidir. Dava, malın bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesinde açılır. Bu davalar iki taraflı davalar olup davacılar aynı zamanda davalı konumundadır. Taraflardan biri feragat etse bile davaya devam olunur. Yine bunun gibi tüm maliklerin dava açmalarına gerek olmayıp, bir tanesi dava açtığında, diğer tüm malikler davaya dahil edilir. Taraf teşkili sağlanmadan bu davalar görülemez.
Davacı
Ortaklığın giderilmesi davaları, paylı ve elbirliği mülkiyetine konu mallarda paydaşlar ya da ortaklar arasındaki hukuki ilişkiyi sona erdiren, birlikte mülkiyetten ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı yanlar için benzer sonuç doğuran davalardır. Dava açma yetkisi, paylı mülkiyette paydaşa, elbirliği mülkiyette ortağa aittir. Paydaşlardan veya ortaklardan biri yalnız başına dava açabileceği gibi birden fazla paydaş veya ortak da dava açabilir.
Davalı
Husumet davacı dışında kalan paydaş veya ortaklara yöneltilir. Bu davalarda kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemez. Davada taraflar hem davacı hem de davalı konumundadırlar. Verilecek karardan her iki tarafta yararlanır. Ortaklığın giderilmesi davası davacıların dışında kalan paydaşların veya ortakların aleyhine açılır.
Ortaklığın Giderilme Yöntemleri
Ortaklığın giderilmesi davası sonucunda mahkeme, iki temel yöntemden birini seçerek ortaklığı sona erdirir:
- Aynen Taksim (Fiili Bölüşüm): Eğer taşınmaz veya taşınır mal, bölünebilir nitelikteyse, mahkeme ortaklara payları oranında bölüştürerek mülkiyeti devredebilir.
- Satış Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi: Eğer mal bölünemez veya bölünmesi değer kaybına yol açacaksa, mahkeme malın satışına karar verir ve elde edilen gelir ortaklar arasında payları oranında dağıtılır. Bu satış, açık artırma yoluyla gerçekleştirilmektedir.
İzale-i Şüyu Davasının Sonuçları
Bu davanın sonucunda, ortak mülkiyet sona erer ve her paydaş bireysel olarak mülkiyet hakkına sahip olur ya da satıştan elde edilen gelir doğrultusunda payına düşen miktarı alır. Davanın sonuçlanması, taşınmazın niteliğine, ortaklar arasındaki anlaşmazlık seviyesine ve mahkeme sürecine bağlı olarak değişebilir.
İzale-i şüyu davası, ortak mülkiyete konu olan malların paylaşılması veya satılarak ortaklığın sona erdirilmesi için önemli bir hukuki mekanizmadır. Taraflar arasında uzlaşma sağlanamaması durumunda, mahkemeye başvurarak ortaklığın giderilmesini talep etmek mümkündür. Davanın açılmasından önce uzman bir avukata danışılması, sürecin daha sağlıklı ilerlemesini sağlayacaktır.
